Ishtaha yo‘qolishi, bo‘g‘imlarda og‘riq va xavfli o‘pka kasalligining boshqa 6 ta belgisi

O‘pka fibrozi koronavirusning xavfli asoratlaridan biridir, ammo u hatto pnevmoniya yoki kovid-19 bilan kasallanmaganlarda ham rivojlanishi mumkin, deb yozadi “Noviy ochag”.

Pnevmoniya va ayniqsa, koronavirusning xavfli asoratlaridan biri o‘pka to‘qimalarida chandiqlarning shakllanishi hisoblanadi. Ammo bu holat, o‘pka fibrozi, boshqa sabablarga ko‘ra ham paydo bo‘lishi mumkin. Ko‘pincha u 40 yoshdan oshgan odamlarda, asosan erkaklarda rivojlanadi. Zararlangan maydon qanchalik katta bo‘lsa, qonga kislorod kamroq kiradi va o‘pkaning o‘zi kamroq elastik bo‘ladi, undan o‘tishi mumkin bo‘lgan havo miqdori kamayadi. Fibrozning oqibatlari juda jiddiy, hatto o‘limga olib kelishi mumkin.

Fibroz nima?

Zarar darajasiga qarab, fibroz bir tomonlama (bir o‘pka ta’sirlangan), ikki tomonlama (har ikkala nafas a’zosi ham ta’sirlangan), o‘choqli (faqat kichik hudud ta’sirlangan) va umumiy (o‘pka deyarli to‘liq ta’sirlangan) bo‘ladi. Shikastlanish maydoni qanchalik katta bo‘lsa, kasallik shunchalik xavfli bo‘ladi, ammo, afsuski, vaziyat yomonlashishi va chandiqlar o‘pkaning butun maydoniga tarqalishi mumkin. Fibrozni davolab bo‘lmaydi, bu surunkali kasallik, ammo terapiya, birinchi navbatda, bemorning ahvolini yaxshilaydi, ikkinchidan, chandiq to‘qimalarining tarqalishini sekinlashtirishning imkoni bor. Shuning uchun kasallikni erta bosqichda aniqlash juda muhimdir.

Fibrozga nima sabab bo‘ladi?

Ko‘pgina hollarda fibroz rivojlanishining aniq sababini aniqlash mumkin emas, ammo to‘qima chandiqlarining shakllanishiga yordam beradigan ba’zi omillar mavjud. Eng keng tarqalganlari quyidagilar:

• dori-darmonlar, birinchi navbatda, nitrofurantoin yoki etambutolni o‘z ichiga olgan antibiotiklar, betartib yurak urishi va yallig‘lanishga qarshi dori vositalari;
• chekish;
• ekologiyaning yomonligi;
• dermatomiozit, polimiozit, volchanka, revmatoid artrit, sarkoidoz, skleroderma yoki pnevmoniya;
• kechiktirilgan nur terapiyasi;
• viruslar, ayniqsa, gerpes viruslari: ba’zi tadqiqotlar virusli infeksiyalar fibroz xavfini 3 barobar oshirishini tasdiqlaydi;
• irsiyat.

Yakuniy tashxisni faqat shifokor bir qator tadqiqotlardan so‘ng qo‘yishi mumkin, ammo bu alomatlar kuzatilsa, darhol mutaxassisga murojaat qilish kerak:

• nafas qisilishi;
• quruq yo‘tal;
• charchoq;
• sababsiz vazn yo‘qotish;
• mushaklar va bo‘g‘imlarda og‘riq;
• barmoq uchlarining kengayishi;
• ishtahaning yo‘qolishi;
• ko‘krak qafasida og‘riq va siqilish.