Nima uchun kam uxlaganda yog‘li taomlar hamda shirinliklarga moyillik kuchayadi?
Olimlar tomonidan semirish va ortiqcha yog‘ to‘plash muntazam uyqusizlik bilan bog‘liqligi aniqlandi.
Uyqu yetishmasligi ochlik va to‘yish hissi uchun javobgar bo‘lgan leptin va grelin gormonlari faoliyatini buzadi. Uyqusiz kechadan so‘ng odamlar kerak bo‘lgandan ko‘ra ko‘proq ovqat yeydi va shu bilan birga ular yog‘ va uglevodlarning yuqori foiziga ega ovqatlarni afzal ko‘rishadi.
Tadqiqotlar shuni ko‘rsatadiki, atigi ikki kunlik uyqusizlik ishtahani 24 foizga, shakarli va yog‘li ovqatlarga bo‘lgan ishtiyoqni 33-45 foizga oshiradi.
Shimoli-g‘arbiy universitet olimlari uyqusizlik nima uchun tovuq go‘shti va salat bargini emas, balki burger va shokoladni xohlashini aniqlashga qaror qilishdi. Ma’lum bo‘lishicha, bunda hid bilish tizimi muhim rol o‘ynaydi.
Nima uchun uyqusiz tundan keyin organizm yuqori kaloriyali ovqat xohlaydi?
Tajribada 25 nafar sog‘lom ishtirokchi ikki guruhga bo‘lingan. Ba’zilar kechasi 4 soat, boshqalari esa 8 soat uxlashadi.
Ertasi kuni ishtirokchilarga bufetga kirishga va xohlagan narsani tanlashga ruxsat beriladi. Yaxshi uxlamaganlar doimiy ravishda yuqori kaloriyali ovqatlarni, masalan, shokoladli ponchiklarni (440 kkal) chernikali kekslarni (190 kkal) tanlashadi.
Natijada qon tekshiruvi shuni ko‘rsatadiki, atigi 4 soat uxlaganlarda endokannabinoid tizimida ishtirok etadigan 2-oleoygliserol (2OG) molekulalari ko‘paygan. Ushbu retseptorlar turli to‘qima va organlarda, shu jumladan miyada joylashgan bo‘lib, ishtahaga qo‘shimcha ravishda og‘riq hissi, kayfiyat, xotira kabi ko‘plab funksiyalarni tartibga soladi.
Ushbu mexanizm kilogramm ortishiga olib kelmasligi uchun nima qilish kerak?
Bir nechta qoidalarni yodda tuting:
- Har kuni 7-8 soat uxlashni odat qiling. Bunga yordam beradigan odatlarni o‘rnating: bir vaqtning o‘zida yotib, uyg‘oning. Kechasi ortiqcha ovqatlanmang va yotishdan bir soat oldin gadjetlaringizni olib qo‘ying
- Uyqusiz tundan so‘ng haqiqatan ham ochlikni his qilsangiz, porsiyada ehtiyot bo‘ling, Chunki yaxshi uxlamagan miya sizni tanangiz haqiqatan ham kerak bo‘lganidan ko‘proq iste'mol qilishga majbur qilishi mumkin.
- Uyqusiz hayotning stressli davrlarida, yuqori kaloriyali ovqatlardan uzoqroq turing: kafelarida ovqatlanmang, uyga olib ketish uchun shirinliklar sotib olmang. Kundalik me'yordan oshib ketmasligi va yetarli energiya olish uchun kaloriya va makroelementlar hisoblangan taomlarni iste’mol qiling.
